Czym jest mentoring

U kresu zimy rozpoczynam nowy cykl dotyczący mentoringu jako dyscypliny rozwojowej i edukacyjnej. Przedstawię w kilku artykułach jak rozumiemy to pojęcie w Instytucie Kognitywistyki a więc na skrzyżowaniu różnych dyscyplin naukowych i praktycznych jako ich synergię w działaniu. Zapraszam.

Nazwa MENTORING

Słowo Mentor pochodzi z mitologii greckiej. Odyseusz wyruszając na wojnę trojańską powierzył Mentorowi opiekę nad żona Penelopą, synem Telemachem, domem oraz całym swoim majątkiem. Gdy Telemach wyruszył na poszukiwania ojca bogini Atena wcieliła się w postać Mentora towarzysząc młodemu wojownikowi. Mitologia utrwala zatem syndrom dobrego opiekuna, któremu nie zawahamy się powierzyć osób, spraw i rzecz najcenniejszych. W chwili gdy syn rusza w ślad za ojcem Mentor staje się również wcieleniem bóstwa opiekuńczego, swego rodzaju przewodnikiem. Pojęcie mentora jako starszego doświadczonego nauczyciela, z którego wiedzy mogą czerpać młodzi ludzie upowszechnił we Francji w XVII w François Fénelon w utworze Les Adventyres de Telemarque.

Pojęcie to czerpie również ze średniowiecznej tradycji rzemieślniczej. Relacja mistrz – uczeń, a następie mistrz – czeladnik była jedynym z podstawowych elementów kształcenia zawodowego aż do początków rewolucji przemysłowej w Anglii. Zadaniem przeszłego czeladnika przed wyzwolinami, czyli osiągnieciem zawodowej samodzielności i niezależności było wykonywanie pod okiem mistrza tzw. majstersztyku, czyli dzieła mistrzowskiego. Czeladnik bronił swego dzieła przez radą cechową, która na tej podstawie nadawała młodemu adeptowi prawa cechowe do wykonywania danego zawodu. Odtąd, jeśli pomyślnie zdał egzamin, mógł pracować na własne konto, zmierzać do mistrzostwa i założenia własnego zakładu.

Historia relacji mistrz – uczeń jest stara jak cywilizcje ludzkie. Spotkamy ją w starożytnej Grecji i Rzymie, w taoizmie i buddyzmie, w koncepcji konfucjańskiej, w zakonach sufickich islamu, w indyjskiej tradycji sampradaya a także judeochrześcijańskiej tradycji nauczycieli.

Współcześnie mentoring czerpie przede wszystkim z psychologii, zwłaszcza humanistycznej, która postuluje, że dążenie do zmiany i poprawy jakości życia jest immanentną cechą ludzką. Bliskie mentoringowi jest też podejście poznawcze, behawioralne, procesowe, krótkoterminowe nastawione na rozwiązania a także Gestalt – wszystkie one koncentrują swoja uwagę na współodpowiedzialność klienta (pacjenta) za proces terapeutyczny lub proces zamiany. Oparte są na technikach i narzędziach a także pełnej dobrowolności oraz chęci współpracy ze strony klienta. Bilskie mentoringowi jest również podejście coachingowe a podobieństwo obu metod, tak co do założeń metodologicznych, jak i stosowanych narzędzi jest tak dalekie, że niekiedy obie nazwy: coaching i mentoring bywają stosowane zamiennie. Niekiedy też różnice podawane przez autorów i praktyków są niewielkie, definicje mylące, niekiedy też stosowane wymiennie – co jedni uważają z a coaching inni nazywają mentoringiem i odwrotnie. Dlatego też postaram się przedstawić poglądy oparte na doświadczeniach, wieloletniej praktyce oraz kwerendach Instytut Kognitywistyki by sprawę rozjaśnić jednoznacznie określając zakres mentoringu w odróżnieniu od coachingu i terapii.

Słowo MENTORING

Słowo mentor ma w języku polskim wiele określeń bliskoznacznych, najbardziej rozpoznawalne to: nauczyciel, autorytet, augur, moralista, mistrz, opiekun, przewodnik, pedagog, edukator, dydaktyk, instruktor, opiniodawca, doradca, promotor, protektor, mecenas, wychowawca, ekspert, trener, powiernik i inne.

Wszystkie one nawiązują do trzech głównych zadań mentora – uczenia, przewodzenia oraz inspirowania ucznia. Mentor aby mógł dobrze wypełniać swoją rolę musi być postrzegany jako kompetentny autorytet, czyli osoba wszechstronnie zaznajomiona z daną dziedziną. Nie wystarcza jednak samo doświadczenie branżowe, profesjonalny mentor oprócz znajomości dziedziny musi jeszcze umieć uczyć innych. Uczenie to odbywa się w szczególnych okolicznościach, nie jest to po prostu edukacja czyli przekazywanie wiedzy lecz zarządzanie złożonym procesem od teorii do praktyki, od podstawowych umiejętności do ich mistrzowskiego wytrenowania. Uczeń zatem staje się nie tylko pasywnym biorcą wiedzy.

Zadaniem mentoringu jako metody jest wyposażenie ucznia (mentee) przez nauczyciela-praktyka (mentora) w nowe kompetencje a także ich skuteczne wyćwiczenie do takiego poziomu, w którym mentee stanie się samodzielny w danej dziedzinie, a tym samym zdolny do osiągania ponadprzeciętnych rezultatów. Zadania mentoring idą zatem jeszcze dalej niż opanowanie danej dyscypliny. Uczeń ma nie tylko działać samodzielnie w oparciu o nowe kompetencje, ma również rozwijać już istniejące by uzyskiwać lepsze od standardowych wyniki. Wynikowość jest zatem immanentną cechą mentoringu. Liczy się wynik, który uzyskuje mentee.

Osobiste doświadczenie mentora

W polskiej tradycji przyjęło się, że mentoring w odróżnieniu od innych, zbliżonych dyscyplin (coaching, tutoring, doradztwo, szkolenia) oparty jest na osobistej praktyce mentora, który przy pomocy określonych i sprecyzowanych metod przekazuje swoje doświadczenia uczniowi. Najczęściej metody te zostały już wpracowane i określone przez daną branżę lub sam system mentoringu. Zadaniem mentora jest wybór i dostosowanie takiej ścieżki postępowania, która najefektywniej będzie dopasowana zarówno do stylu pracy i początkowych kompetencji mentee jak i oczekiwań zleceniodawcy (najczęściej jest to firma) oraz wymogów związanych z samym wynikiem.

Polecane firmy szkoleniowe:

Coaching - literatura

Poniżej przedstawiamy literaturę obowiązkową dla wszystkich zainteresowanych tematyką coachingu.