Personel medyczny, zajmując się pacjentem, musi zawsze pamiętać, że pacjentowi przysługują uprawnienia określone przepisami prawa. Ma to służyć ochronie pacjenta, w szczególności w zakresie ochrony jego godności, posiadania niezbędnych informacji na temat stanu swojego zdrowia jak również podejmowaniu decyzji co do przebiegu leczenia.
Znajomość praw pacjenta, jest istotna nie tylko dla samych pacjentów, tak aby wiedzieli kiedy ich uprawnienia nie są przestrzegane i mogli powziąć odpowiednie środki zaradcze, ale również dla personelu medycznego, który w przypadku nieprzestrzegania tych praw może narazić się na odpowiedzialność zawodową, cywilną, a nawet karną. Dlatego warto mieć na uwadze następujące kwestie.
Omówienie prawnych aspektów ochrony pacjentów i wskazówki dla pracowników służby zdrowia
Przechodząc do tematyki praw pacjenta warto w pierwszej kolejności wskazać, jakie akty prawne regulują te zagadnienia. Prawa pacjenta jak i zasady świadczenia opieki zdrowotnej to kwestie uregulowane w wielu aktach prawnych. Najważniejsze
z nich, które należy mieć na względzie to m.in.:
- Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta;
- Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty;
- Ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej;
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych;
- czy też Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 września 2015 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.
Prawa pacjenta
Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta wymienia w sposób szczegółowy prawa pacjentów. Część z nich, jak np. prawo do informacji, prawo do wyrażenia zgody czy też prawo do dokumentacji medycznej są powszechnie znane. Oprócz wspomnianych wyżej praw ustawa przewiduje również takie prawa jako prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, prawo do intymności i poszanowania godności, a także prawo do opieki duszpasterskiej. Ogółem ustaw wymienia takie prawa jak:
- Prawo do świadczeń zdrowotnych, które obejmuje udzielanie świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej, a także w przypadku ograniczonego dostępu do świadczeń również informację o procedurze ustalającej kolejność dostępu do świadczeń medycznych. W zakresie prawa do świadczeń zdrowotnych pacjent ma prawo, aby osoba udzielająca świadczenia zasięgnęła odpowiedniej opinii. W przypadku zagrożenia zdrowia lub życia – pacjent ma prawo do natychmiastowego udzielenia świadczeń zdrowotnych.
- Prawo do informacji – o stanie zdrowia, wynikach badań, możliwych metodach leczenia i ryzyku z nimi związanym – a także prawo do tajemnicy tych informacji.
- Prawo do zgłaszania działań niepożądanych produktów leczniczych – pacjent ma prawo zgłoszenia działania niepożądanego produktu leczniczego osobom wykonującym zawód medyczny, Prezesowi Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych lub podmiotowi odpowiedzialnemu za wprowadzenie produktu leczniczego do obrotu.
- Prawo do wyrażenia zgody na leczenie – bez zgody pacjenta świadczenia (poza wyjątkami) nie mogą być udzielone. Należy pamiętać, że zgoda taka musi być:
- świadoma – pacjent powinien znać cel, przebieg i możliwe skutki świadczenia,
- dobrowolna – wyrażona bez nacisku,
- a także uprzednia – udzielona przed rozpoczęciem procedury.
Dodatkowo w przypadku procedur o podwyższonym ryzyku (np. operacje) wymagana jest zgoda w formie pisemnej.
- Prawo do intymności i poszanowania godności – prawo to obejmuje również prawo do leczenia bólu, umożliwienie obecności osoby bliskiej przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, a także prawo do umierania w spokoju i godności.
- Prawo dostępu do dokumentacji medycznej – pacjent może przeglądać, kopiować
i otrzymywać dokumentację dotyczącą jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych. Dokumentacja może być wydana na piśmie, a także za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej lub na nośniku danych. - Prawo do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza do Komisji Lekarskiej działającej przy Rzeczniku Praw Pacjenta za pośrednictwem Rzecznika Praw Pacjenta.
- Prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, które obejmuje prawo do kontaktu z innymi osobami, prawo do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej oraz opieki rodzicielskiej w szpitalu;
- Prawo do opieki duszpasterskiej – co istotne – prawo to odnosi się nie tylko do duszpasterstwa Kościoła katolickiego, ale także do innych Kościołów i związków wyznaniowych.
- Prawo do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie.
Zrozumienie i przestrzeganie praw pacjenta to etyczny obowiązek każdego pracownika ochrony zdrowia. Wiedza w tym zakresie podnosi jakość opieki i zaufanie pacjentów, a także chroni personel przed skutkami ewentualnych błędów lub nieporozumień. W przypadku braku poszanowania praw pacjenta lub wystąpienia nieprawidłowości w tracie udzielania świadczeń pacjenci mogą złożyć skargę do podmiotu udzielającego świadczenie bezpośrednio do Rzecznika Praw Pacjenta, lub Narodowego Funduszu Zdrowia.
Szukasz kancelarii prawnej specjalizującej się w prawie medycznym? Wejdź na: https://kkplegal.pl/uslugi/prawo-medyczne/ i umów się na konsultację.
